Johan de Witt

1625 - 1672

 

Deze vergeten volksheld en patriot werd geboren in Dordrecht als 2e zoon in een oud en hecht Regentengezin. Johan wordt in 1641, samen met broer Cornelis, naar Leiden gestuurd om Rechten te studeren. Na 3 jaar studie gaan ze met hun vader mee op reis om hun opleiding te voltooien. Deze reis voert ze onder andere naar Frankrijk en Engeland.

 

In 1650 word hij, pas 25 jaar oud, benoemd tot pensionaris van Dordrecht, wat op zijn leeftijd zeker bijzonder is. Mede hierdoor komt hij in “de staten van Holland”, het tegenwoordige kabinet, waar hij opvalt door zijn scherpe geest. Het gewest Holland was het machtigst van alle gewesten van de republiek. Toen stadhouder Willem 2 van Oranje echter stierf, was er geen opvolger want Willem 3 was nog niet geboren. Om dit op te lossen volgde de beroemde ”Groote Vergadering” van de regenten van het Westen. De Witt was altijd zeer bewust en bevreesd geweest voor de Oranjes hun machtswellust en oorlogszucht. Om de Oranjes hun pogingen om dit land te beheersen te verijdelen, werd besloten dat er geen opvolger zou komen, en zeker nooit meer een Oranje! Deze “wet van seclusie” moest voorkomen dat geen Oranje ooit meer stadhouder van Holland kon worden. Het 1e stadhouderloze tijdperk, tot 1672..., was aangebroken!

 

In 1653 word Johan benoemd tot raadspensionaris van Holland en word zo 1 van de machtigste mannen. Ondanks het onrecht van de Oranjes tegen het volk, was ditzelfde volk echter, misleid door de kerk, de Oranjes trouw gebleven. Toch beleeft de Republiek zijn hoogtepunt met onder andere de ons bekende schilders, maar vijanden kwamen eraan. Telkens als er binnenlandse nood of dreiging tot oorlog was, hitste de Oranje gezindten op tot: “bewapenen!” en de Regenten riepen: “onderhandelen”. Altijd was het de schuld van “de Witt en zijn vrienden”. Dit gebeurde dus ook tijdens de 2e Engelse oorlog. Onder druk van het plebs en de Oranje vriendjes moest het Gewest hierdoor de 15 jarige “prins” tot “kind van staat” uitroepen. Hierdoor werd deze weer als opvolger benoemd!

 

In het rampjaar 1672 werd de Republiek bedreigd door Engeland, Frankrijk en de kerkelijke legers van Munster en Keulen. De Witt probeerde constant de vrede te bewaren maar hiervoor was het uiteindelijk te laat. Opnieuw krijgt Johan de schuld en men maakt hem zelfs uit tot landverrader. In juni 1672 mislukt een aanslag op zijn leven en hij legt daarom in augustus 1672 zijn functie als Raadspensionaris neer. Twee weken later word zijn broer Cornelis gevangen genomen vanwege een valse aanklacht door een kapper genaamd Tichelaar. De aanklacht was dat hij de prins wou vermoorden en Cornelis werd daarop gevangen gezet in “de gevangenenpoort” te Den Haag.

 

Dan, 20 augustus 1672, wil Johan zijn broer ophalen. Buiten staat een woedende menigte. De Haagse Oranje gezindten die de broers militair moeten beschermen, roepen de aanwezige militairen weg. Binnen treft het gepeupel de broers lezend aan en slaat en schopt ze naar buiten. Geslagen door knuppels en musketten en gestoken met zwaarden en pieken sterft Cornelis ter plekke. Johans laatste woorden waren in verbazing: “wel mannen, burgers! Wat zijn jullie aan het doen?” En hij trok zijn mantel over zijn gezicht. Toen volgde een pistoolschot. De broers werden door de menigte in stukken gescheurd en tenen, ogen, vingers enz. werden verkocht voor 5 tot 15 stuivers! Hun resten werden opgehangen en pas na uren werden ze weggehaald en stilletjes begraven. Wil men de broers zien, een werkelijk schitterend beeld staat in de binnenstad van Dordrecht.

 

 

 

Vincent de Kam.